مدل‌سازی پویایی سیستم منابع آب دشت مشهد برای تحلیل استراتژی‌های توسعه پایدار

Authors

  • سید احمد حسینی کارشناس ارشد مهندسی منابع آب، مدیر سایت مدیریت پایدار آب، تهران
  • علی باقری استادیار گروه مهندسی منابع آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران (نویسنده مسئول)
Abstract:

استفاده فزاینده از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی دشت مشهد در نتیجه توسعه کشاورزی و صنایع وابسته در این دشت منجر به تشدید روند نزولی سطح آبخوان آن شده است. در این مقاله با هدف بیان چگونگی عملیاتی‌کردن ارزیابی یکپارچه منابع آب، ارزیابی سیستم منابع آب دشت مشهد در نتیجه اقدامات و سیاست‌های اتخاذ شده در فرایند برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور مورد بررسی قرار گرفت. در طی فرایند مدل‌سازی با رویکرد پویایی سیستم‌ها، با شناخت از سیستم و استفاده از شاخصهایی که مبتنی بر ایده حلقه‌های کارایی تحت عناوین تنش منبع، بهره‌وری اقتصادی منبع و متوسط نیاز آّبی دشت معرفی گردیدند، به تبیین استراتژی‌های دشت در راستای پایداری منطقه اقدام گردید. در ادامه متناسب با راهبردهای سه‌گانه (رشد اقتصادی با رویکرد محدودیت منابع آب؛ تخصیص منابع آب با رویکرد ارزش افزوده؛ و تغییر الگوی کشت) بسته‌های سیاستی تدوین شد و تأثیر آنها بر شاخصهای انتخابی شامل: تراز آبخوان، تنش منبع، بهره‌وری اقتصادی منبع، کمبود آب، و متوسط نیاز آبی دشت مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل مشاهده شد که تأثیر کاهش یا افزایش همه فاکتورها، برابر با مجموع تأثیر کاهش یا افزایش تک‌تک آنها بر پایداری منطقه نیست. همچنین تغییر الگوی کشت به کشت پیشنهادی (در این تحقیق کشت گندم با نیاز آبی 3000 مترمکعب در هر هکتار) به‌عنوان یک سیاست برتر می‌تواند گامی اثربخش در جهت بهبود وضعیت منابع آب دشت مشهد بردارد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مدل سازی پویایی سیستم منابع آب دشت مشهد برای تحلیل استراتژی های توسعه پایدار

استفاده فزاینده از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی دشت مشهد در نتیجه توسعه کشاورزی و صنایع وابسته در این دشت منجر به تشدید روند نزولی سطح آبخوان آن شده است. در این مقاله با هدف بیان چگونگی عملیاتی کردن ارزیابی یکپارچه منابع آب، ارزیابی سیستم منابع آب دشت مشهد در نتیجه اقدامات و سیاست های اتخاذ شده در فرایند برنامه های توسعه اقتصادی کشور مورد بررسی قرار گرفت. در طی فرایند مدل سازی با رویکرد پویایی س...

full text

مدیریت منابع آب و توسعه پایدار، مطالعه موردی: دشت رفسنجان

برداشت از منابع آبهای زیرزمینی دشت رفسنجان در سال 1353 حدود 450 میلیون متر مکعب گزارش شد. با توجه به محاسبات هیدرولوژیکی در این سال، حدود 98 میلیون متر مکعب از ظرفیت مجاز سفره، اضافه برداشت شده است. لذا بهره‌برداری بیشتر از منابع آبهای زیرزمینی منطقه رفسنجان از سال 1353 ممنوع اعلام گردید. براساس آمار مربوط به سال 1382 آب منطقه‌ای، میزان استحصال آب در این منطقه حدود 750 میلیون مترمکعب بوده و سال...

full text

مدیریت منابع آب و توسعه پایدار، مطالعه موردی: دشت رفسنجان

برداشت از منابع آبهای زیرزمینی دشت رفسنجان در سال 1353 حدود 450 میلیون متر مکعب گزارش شد. با توجه به محاسبات هیدرولوژیکی در این سال، حدود 98 میلیون متر مکعب از ظرفیت مجاز سفره، اضافه برداشت شده است. لذا بهره برداری بیشتر از منابع آبهای زیرزمینی منطقه رفسنجان از سال 1353 ممنوع اعلام گردید. براساس آمار مربوط به سال 1382 آب منطقه ای، میزان استحصال آب در این منطقه حدود 750 میلیون مترمکعب بوده و سال...

full text

تحلیل بستر نهادی سیستم منابع آب زیرزمینی محدوده رفسنجان با رویکرد پویایی سیستم

بهره‌برداری ناپایدار از منابع آب زیرزمینی باعث افت آبخوان‌ها و به‌تبع آن آثار اجتماعی-اکولوژیکی گسترده‌ای در سطح کشور گردیده است. محققین برای برون‌رفت از این بحران رویکردهای مختلفی را موردبررسی قرار داده‌اند. عمده این مطالعات به‌ویژه در ایران، تأکید ویژه‌ای بر ابعاد مهندسی داشته است درصورتی‌که اصول حاکم بر مدیریت یکپارچه منابع آب، نگرشی بین رشته‌ای را مورد توجه قرار داده است. مشکل کاهش سطح ایست...

full text

ارزیابی سناریوهای توسعه سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار بر منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل‌سازی پویایی سیستم

توسعۀ سیستم‌های آبیاری تحت فشار از دیدگاه مدیریت بهینۀ منابع آب بسیار مهم می‌باشد. هدف از این پژوهش بررسی اثرات توسعه سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار بر پایداری کشاورزی دشت ورامین و اثر مشوق‌های دولتی بر توسعه این سیستم‌ها بود. بدین منظور با استفاده از روش پویایی سیستم که قابلیت مناسبی در مدل‌سازی محیط‌های پیچیده دارد، مدل مدیریت یکپارچه منابع آب دشت ورامین با لحاظ جنبه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی تدوین...

full text

مدیریت بهره وری پایدار از منابع آب زیرزمینی دشت مه‌ولات

هدف از انجام این تحقیق بررسی وضعیت بهره­برداری از منابع آب زیرزمینی، بررسی وضعیت کمی و کیفی این منابع و ارائه­ی راهکارهای اجرایی برای بهره­وری پایدار از منابع آب زیرزمینی بوده است. نتایج این تحقیق نشان دادند که سطح آب زیرزمینی در دشت مه ولات از سال آبی 74-73 تا 87-86 (در یک دوره­ی 14 ساله)، بطور متوسط سالانه 35/1 متر افت داشته است. تخلیه­ی کل سالانه آب زیرزمینی از چاهها و کاریزها 254 میلیون متر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 24  issue 4

pages  28- 39

publication date 2013-08-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023